BELANGRIKHEID VAN LEES

Agtergrond

In hierdie moderne eeu waarin ons onsself bevind, is belesenheid 'n norm waaraan die mens gemeet word. Hoe meer gevorderd 'n samelewing raak, hoe belangriker raak leesvaardighede, juis omdat gevorderde tegnologie verhoogde vlakke van opleiding vereis waarin doeltreffende lees 'n kardinale rol speel. Ontwikkeling op verskeie gebiede is dus direk afhanklik van die mens se vermoë om doeltreffend te lees.

Die gevolgtrekking kan dus gemaak word dat ’n persoon hom/haar baie moeilik by die samelewing kan aanpas sonder die vermoë om goed te lees, juis omdat lees een van die doeltreffendste middels is waardeur die mens hom/haarself nie alleen in die verlede kan inleef nie, maar ook die hede kan verstaan. Lees stel ons in staat om tyd te manipuleer, en om onsself bloot te stel aan gebeure en idees.

Wat is lees?

Lees kan dus beskou word as die primêre metode waardeur inligting versamel word en kennis opgedoen word.

Vir 'n volwassene om 'n goeie leser te wees, wat vinnig én met begrip kan lees, moet leesonderrig reeds in die onderwysgrondslagfase, en dan meer spesifiek, in die aanvangsleesstadium, op die doeltreffendste wyse aangebied word. Reeds in die eerste skooljaar word daar van leerders verwag om te leer om vloeiend en met begrip te lees. Namate leerders na hoër grade beweeg, word die eise wat aan hul leesvermoë gestel word, steeds groter.

Lees op skool

Ongelukkig is dit ‘n realiteit dat baie leerders onder swak leesvaardighede gebukkend gaan. Volgens die Essi-Leestoets lees 23% van alle Graad 1 tot Graad 7 leerders swak tot baie swak; 'n verdere 17,5% se leesvermoë is ondergemiddeld.

Gebrekkige leesvaardighede, veral in die grondslagfase, kan ‘n kind se skoolvordering beduidend beïnvloed. Leesagterstande by leerders kan aanleiding gee tot probleme soos:

• wangedrag, 

• skolastiese onderprestasie, 

• onderbenutting van leerpotensiaal 

• en die onvermoë om 'n betekenisvolle betrekking te bekom.

Lees is die grondslag vir sukses, nie net op skool nie, maar ook vir latere sukses in jou beroep. Daarom is dit belangrik om ’n liefde vir lees van kleins af by jou kind te kweek … en is dit een van die grootste geskenke wat jy aan jou kind kan gee. 

Om te lees, is vir party van ons deel van ons DNS en ons kan goed onthou hoe dikwels ons raas gekry het omdat ons na slaaptyd met die flits onder die komberse gelees het, of omdat ons kamer soos ’n “varkhok” gelyk het. Maar … watter wonderwêreld was dit nie! Omring met boeke was jy nooit alleen of verveeld nie. Jy was die prinses, die speurder, of die wêreldberoemde filmster.

Dit is hoekom dit seker een van die grootste geskenke is wat jy aan jou kind kan gee … ’n liefde vir lees. Lees van kleins af vir jou kind en staan elke dag ’n paar minute hieraan af en gou is dit iets waarna jou kind gaan uitsien – en boonop versterk dit die band tussen julle. Deur gereeld vir jou kind te lees, ontwikkel jy sy verbeelding en kreatiwiteit, brei sy woordeskat en taalvaardigheid uit en help sommer dat hy goed vaar op skool. “Voorlees vorder na saamlees en dit vorder na selflees.” Voorlees bly egter noodsaaklik vir die leer-lees-proses en jy kan gerus daarmee aanhou, selfs wanneer hy reeds self kan lees.

Lees vir pret behoort ’n gewoonte in elke huishouding te word en hoef nie noodwendig ’n duur boek te wees nie. Selfs deur te blaai deur ‘n tydskrif en prentjies te “lees” en daaroor te praat, sal jou kind se liefde vir lees aanwakker. Oorweeg dit ook om so vroeg moontlik by die biblioteek aan te sluit. 

Dit word ’n pretuitstappie waarna jou kind kan uitsien en is een van die goedkoopste maniere om boeke te bekom. Stel ook sommer self ’n voorbeeld en maak seker jou kind sien jou gereeld lees. Kinders moet besef dat lees deel van die daaglikse bestaan is, soos tandeborsel en harekam. 

En die regte ouderdom om vir jou kind te begin lees? 

Sommer van babadae af. Maak dus seker jou kind het sy eie boekrak en leeshoekie waar hy rustig kan sit en lees of deur boeke blaai, met of sonder jou.

Hoekom is lees so belangrik?

Kinders wat sukkel om te lees, sukkel om te leer. Lees is een van die eerste vaardighede wat aangeleer word en ook die grondslag vir sukses, nie net op skool nie, maar ook later wanneer ’n mens ’n beroep beoefen. Dink maar waar jy oral in jou daaglikse lewe lees moet inspan. Of jy nou ’n speletjie wil speel, ’n koek wil bak of wil besluit watter fliek om te gaan kyk, lees moet jy kan lees. En hoe gaan jy weet wat in die res van die wêreld gebeur as jy nie kan lees nie? Prof. WW Charters het reeds in 1941 die belangrikheid van lees beklemtoon toe hy gesê het: “Lees is die mens se magtigste vaardigheid. Daarsonder word sy wêreld deur sy bure bepaal …” 

Dus, wanneer jou kind weer na ’n maatjie se partytjie genooi word en jy wonder wat om die keer toe te draai, koop ’n boek! En as jy kopkrap oor wat om Kersfees onder die boom te sit, belê in boeke. Wat is dan nou lekkerder as om vir elke persoon ’n spesiale boek wat by hom of haar pas, uit te soek.